» آسیب های روانشناختی خبرنگاری

آسیب های روانشناختی خبرنگاری

رصد و مخابره رویدادهای آسیب زا توسط خبرنگاران که به واسطه شغلشان از دور یا نزدیک باید به صورت مستمر و با جزئیات به آن بپردازند، تهدیدی جدی برای بهداشت جسمی و روانی خبرنگاران است.حوادث و رویدادهای تلخ و ناگوار که به طور متناوب اتفاق می افتد و فرصت آماده سازی روحی و روانی برای خبرهای جدید را از خبرنگاران سلب نموده و آنها را در معرض اختلال های روانی و استرسهای شدید پس از حادثه می نماید.

تقسیم بندی آسیب پس از حوادث ،از دیدگاه روانشناسی:

به طور کلی گرچه فرد آسیب دیده در تعریف به کسی اطلاق می‌شود که در اثر بلایا دچار صدمات جسمانی و روانی شده و خسارت‌هایی مادی و معنوی بر وی تحمیل شده است اما اختلالات روانی دسته گسترده‌تری را در بر می‌گیرد. اختلالات روانی به صورت یک سندرم یا الگوی رفتاری یا روانشناختی مهم بالینی تصور شده است که در یک فرد روی می‌دهد و با ناراحتی (یک علامت دردناک) یا ناتوانی (تخریب در یک یا چند زمینه مهم عملکرد) یا با افزایش قابل ملاحظه خطر مرگ، درد، ناراحتی و ناتوانی همراه است و جز حمایت های روانی و اجتماعی راهی برای پیشگیری از اثرات زیانبار روانی چنین رویدادهایی نیست و حمایت‌های روانی- اجتماعی به فعالیت‌هایی اطلاق می‌شود که به صورت همه جانبه توسط کارشناسان حوزه‌های مختلف صورت می‌گیرد.

دسته اول:

آسیب دیدگان حوادث هستند که بیشترین میزان مداخلات را نیاز دارند.

دسته دوم:

نیروهای ‏امدادی، نظامی و خبرنگارانی هستند که در این حوادث در صحنه حاضر می‌شوند و به طور کلی همه ‏کسانی که از نزدیک شاهد آسیب دیدن فرد یا افراد هستند که این افراد نیز بلافاصله به خدمات روان ‏شناختی در سطح بالا نیاز دارند.

دسته سوم:

افرادی هستند که شاید از حادثه دور باشند اما به واسطه ‏شغل خود وقتی در مواجه به تصاویر و اخبار این رویدادهای قرار می‌گیرند از آن متأثر می‌شوند.

‏خبرنگاران شاید در صدر این لیست قرار بگیرند خصوصاً آنکه آنها مکرراً در معرض اخبار حوادث ‏گوناگون قرار می‌گیرند و جزئیات آن را به واسطه شغل خود باید دنبال کنند. در کنار آنها وقتی حادثه‌ای مثل سقوط هواپیما رخ می‌دهد، کسانی که در خدمه‌های پروازی مشغول به کار هستند، نیز شامل ‏این دسته می‌شوند. اینکه خطر ابتلاء به مشکلات روانی خصوصاً طیف تروما و در ساده‌ترین شکل آن ‏بروز نشانه‌های اضطرابی مثل اختلال در خواب، خلق پایین و گوش به زنگی در این دسته بسیار قابل ‏تامل است، چیزی است که نسبت به دو دسته قبلی در بوته فراموشی قرار می‌گیرد.

دسته ‏چهارم:

عموم مردمی هستند که هر کدام در سطحی از حساسیت و پیشینه ذهنی این رویدادها را دنبال می‌کنند که گر چه نمی‌توان به طور مشخص آنها را افرادی در معرض اختلال های جدی قلمداد کرد اما ‏بروز نشانه هایی از استرس و اضطراب در آنها امری قابل پیش بینی است. ‏

حال در شکل استاندارد برای هر دسته از این گروه مداخلات خاص روان شناختی و درمانی و حمایتی باید تعیین ‏شود و بلافاصله پس از حادثه ارائه شود؛ خصوصاً اینکه یکی از نظریه های مهم روان شناختی درباره درمان استرس حاد و جلوگیری از تبدیل آن به اختلال استرس پس از سانحه بیان می‌کند که بلافاصله ‏افراد در معرض آسیب باید بتوانند بلافاصله گزارش‌های خود را با متخصص در میان بگذارند و در واقع ‏آنچه دیده و حس کرده‌اند را بیان کنند. ‏هر چند در این میان باید این نکته را نیز مطرح کرد که عملاً شبکه‌های اجتماعی این روزها این نقش را تا حدی ایفا می‌کنند اما محدودیت های فضای مجازی که مهمترین آن بروز نوشتاری به جای بروز کلامی هیجان هاست نمی‌تواند جایگزین مناسبی برای این امر قلمداد شود.

بهداشت روانی شغل‌های پر استرس:

متأسفانه بخش بهداشت روانی و مداخلات روان شناختی در مواقع بحران یکی از حلقه های مفقوده ‏جدی در جامعه است که استانداردهای آن نه توسط نهادهای دولتی و نه سازمان‌ها و ارگان‌هایی که کارکنانشان در دسته مشاغل سخت قرار می‌گیرند، اجرا نمی‌شود. داشتن برنامه‌ای برای بهداشت ‏روانی جامعه‌ای که تجربه‌های متناوب حوادث استرس زا را تجربه کرده است، یک بحث مفصل و نیازمند ‏بررسی بسیار است اما در این میان و در نبود استانداردهای ابلاغی دقیق برای سازمان‌ها، هر ارگان و ‏نهادی می‌تواند به صورت مستقل به فکر پرسنل خود باشد چرا که در تمام دنیا امروزه بسیاری از سازمان‌ها سعی در شناخت منابع، ایجاد فشار و تنش در محیط کارکنان کرده‌اند تا بتوانند از طریق راهکارهای مناسب محیط‌های شغل مطلوب را برای کارکنان فراهم آورند و در نتیجه رضایت و عملکرد ‏شغلی کارکنان را افزایش دهند و از سوی دیگر برخی از مشاغل به علت عوامل استرس زا و ماهیت پرتنشی که دارند (مانند خبرنگاری) بیشتر سبب ایجاد اختلالات روانی در بین افراد می‌شود که در نتیجه می‌تواند ‏سبب غیبت و کاهش کارآیی کارکنان و در نهایت ایجاد هزینه‌های سنگین برای سازمان شود.

حال تصور کنید این روزهای زندگی یک خبرنگار در کشورمان را که به صورت مداوم در معرض خبرهای استرس زا قرار گرفته است و این در حالی است که شاید کمتر مدیر رسانه‌ای به ذهنش برسد که این خبرنگاران برای آنکه سلامت شناخت و روان و قلمشان تضمین شود، به پایش های مستمر روانی نیاز دارند. فقط کافی است بدانیم رویداد تروماتیک باعث می‌شود جهان بینی مثبت فرد درباره جهان را به راحتی به چالش بکشد و یا اینکه تروما باورهای قبلی درباره امن بودن دنیا را از بین می‌برد. تعدادی محرک دیگر نیز به وجود می آیند که باعث ایجاد واکنش ترس، از جا پریدن، و هوشیاری مفرط می‌شوند.

توصیه جدی به مدیران رسانه‌ای کشور این است که در وهله اول شروع به یک پایش روانی از خبرنگاران توسط تیم مجرب روان شناسی کرده تا بتوانند افراد در معرض آسیب بیشتر و با نشانه‌های هشدار را شناسایی کنند و از نظر مالی و اجتماعی حمایت این افراد را در اولویت قرار دهند تا نزد روان شناس برای دریافت کمک بروند. هر چند متأسفانه در کشورمان تحقیقات قابل توجهی در خصوص اثربخشی یک فرایند مداوم مداخلات روان شناختی برای شغلی چون خبرنگاری صورت نگرفته است تا مدلی را به مدیران رسانه‌ها پیشنهاد کند که طی آن بهداشت روانی خبرنگاران تضمین شود، اما شاید نیاز است تا رسانه‌ها خود پیش قدم شوند و با توجه به ماهیت رسالتی که به دوش دارند، برای انجام این مباحث و پیشنهاد پژوهش‌ها و مطالبه بهداشت روانی قشرهای مختلف جامعه از جمله کسانی که در مشاغل سخت فعال هستند، این خلاء را پر کنند. در این میان شاید آموزش تاب آوری بتواند یکی از مداخلات مؤثر پیشگیرانه باشد که رسانه‌ها می‌توانند به کار بگیرند.

نویسنده:

آزاده سهرابی/روان شناس

تگ ها : آسیب های روانشناختی خبرنگاری خبرنگار روانشناسی

۰ نظر / ۴۰۲ بازدید